Գոյականի հոլովումը

Հայերենը ունի 7 հոլով:

Ուղղական ով, ինչ- տղա, սեղան

Սեռական ում, ինչի-տղայի, սեղանի

Տրական ում, ինչին-տղային, սեղանին

Հայցական ում, ինչը-տղային, սեղանը

Բացառական ումից, ինչից-տղայից, սեղանից

Գործիական ումով, ինչով-տղայով, սեղանով

Ներգոյական ում մեջ, ինչի մեջ կամ ինչում-տղայի մեջ, սեղանի մեջ կամ սեղանում

Ուղղական ով, ինչ – սեղան, քաղաք, գիրք, քար, տուն, մազ

Սեռական ում, ինչի – սեղանի, քաղաքի, գրքի, քարի, տան, մազի

Տրական ում, ինչին – սեղանին, քաղաքին, գրքին, քարին, տանը, մազին
Հայցական ում, ինչը –  սեղանը, քաղաքը, գիրքը, քարը, տունը, մազը

Բացառական ումից, ինչից – սեղանից, քաղաքից, գրքից, քարից, տնից, մազից Գործիական ումով, ինչով  –  սեղանով, քաղաքով, գրքով, քարով, տնով, մազով

Առաջադրանքներ

• Կանաչով նշված բառերը դրեք ուղիղ ձևով։
  հանդեսով – հանդես 
  դաշտում – դաշտ
  զորքով – զորք
  ոչխարի – ոչխար
  հովիվներին – հովիվներ
  հնձվորներին – հնձվորներ
  պալատին – պալատ
  երկրից – երկիր
  աղվեսի – աղվես 
  զուռնով – զուռնա
  թմբուկով – թմբուկ
  երգով – երգ
  զորքով – զորք
  աղմուկով – աղմուկ
  սարերին – սարեր
  ոչխարի – ոչխար
  թագավորից – թագավոր
• Տեքստի անծանոթ բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրել:
  Խոտ հարել – հնձել
  վառիկ (վառեկ) – հավի էգի ճուտ
• Մեկական բառով բնութագրել աղվեսին, Շահ-Մարին, ջաղացպանին:
  Աղվես – խորամանկ
  Ջաղացպան – բախտավոր
  Շահ–Մարի – վախկոտ
• Ըստ ձեզ հնարավո՞ր էր, որ Շահ Մարը հավատար աղվեսին ու փախչեր իր պալատից: Պատասխանը հիմնավորեք:
  Այո, հնարավոր էր, որովհետև աղվեսի ասելուց հետո նա տեսնում է հեռվում թագավորական շքախումբը փոշի անելով գալիս է։

Олень
Часто бывают случаи, когда олень идёт к людям, ищет у них защиты. Однажды на берегу реки Белой наблюдатели заметили в реке, на самой середине, оленя, стоящего неподвижно.
Не успели удивиться такому поведению зверя, как увидели на берегу реки пять волков. Хищники находились выше оленя по течению и пытались вплавь добраться до него. Но едва они доплывали до середины реки, как быстрое течение сносило их вниз.
Волки отчаянно молотили по воде лапами, но достать оленя не могли. Несколько раз они пытались
добраться до оленя, — но безрезультатно. Неизвестно, как бы всё кончилось, если бы не вмешались люди. А олень стоял в воде, не обращая внимания на выстрелы. Когда волки разбежались, он спокойно выбрался на берег, прошёл мимо людей и с достоинством удалился.

В местоимениях я, ты, мы, вы изменяется основа: я — меня; ты — тебя; он — его;
она — её.
1 лицо 2 лицо 3 лицо
кто? я ты он, оно, она
кого? меня тебя его, её

кому? мне тебе ему, ей
кого? меня тебя его, её
кем? мной тобой им, ей (ею)
о ком? обо мне о тебе о нём, о ней

Напиши слова в три столбика: 1) (он, мой); (она, моя); 3)
(оно, моё).
Образец: отец — мой отец (он).
Отец, сова, улица, гнездо, яйцо, солома, доктор, суп, пальто, воробей, яблоко, ракета, петух, озеро,
солнце, крыша, герой, город, масло, столица, облако, трамвай, олень, волк.
Он – отец, доктор, воробей, петух, герой, город, трамвай, олень, суп, волк.
Она – сова, улица, солома, ракета, крыша, столица.
Оно – гнездо, яйцо, пальто, яблоко, озеро, солнце, масло.

Напиши текст, изменяя предложения. Например (солнце — оно, белка — она).
Пригрело (солнце) – оно растопило (снег) – он. Вылезла (белка)- она из гнезда, где пряталась зимой от холода. Выбрались из своих убежищ (бобр) – он, (барсук) – он и колючий (ёжик) – он. Каждый их них рассказывал о том, как он провёл долгую зиму.

Ինքնաստուգում

Հայաստանում մ. թ. ա. VI–IV հազարամյակներից սկզբնավորված արհեստներից են կավագործությունը, քարգործությունը, փայտամշակությունը:Պղնձի, կապարի, անագի, երկաթի և ազնիվ մետաղների հանույթի ու մշակման, հալման և ձուլման տեխնիկայի կատարելագործմանը զուգահեռ զարգացել են մետաղագործական արհեստները՝ պղնձագործությունը, բրոնզագործությունը, դարբնությունը, զինագործությունը, ոսկերչությունը, պատրաստվել են գյուղատնտեսական գործիքներ (բահ, քլունգ, գութանի ու արորի խոփեր և այլն), կենցաղային իրեր (կաթսա, ճրագ, մոմակալ և այլն), զարդեր (մատանի, ականջօղեր, գոտի, ապարանջան և այլն): Մետաղագործության բազմաթիվ նմուշներ պահպանվել են մինչև մեր օրերը: Հնագիտական պեղումների ժամանակ Հայաստանում հայտնաբերվել են մեծ քանակությամբ ոսկե, արծաթե, բրոնզե առարկաներ: Քարի տարատեսակներով հարուստ Հայաստանում հնագույն ժամանակներից առավելապես զարգացած էին քարգործությունը. տները, ամրոցները, իջևանատները, եկեղեցիները, կամուրջները հիմնականում կառուցվել են քարից: Միջնադարում կատարելության են հասել նաև կրագործությունը, գաջագործությունը: Հայ շինարարները կրից և գիպսից պատրաստել են հատուկ զարդեր շենքերի ներսը նախշազարդելու համար: Անի և Դվին քաղաքների պեղումներով հայտնաբերվել են դրանց բազմաթիվ հետքեր: Համընթաց սկիզբ են առել նաև կավագործությունը (բրուտագործություն) և ապակեգործությունը, հախճապակու արտադրությունը, որը IX–XI դարերում զարգացման բարձր մակարդակի է հասել Անիում ու Դվինում, շարունակվել Կուտինայում (Թուրքիա): Կավագործ արհեստավորները զարգացրել են նաև շինարարական խեցեղենի՝ աղյուսի, կղմինդրի, փողրակների արտադրությունը: Դարերի խորքից են գալիս նաև ատաղձագործությունը, երկրագործական գործիքների, կահույքի 

Բուրվառ (արծաթ, XVIII դար, Մայր աթոռ Սբ Էջմիածին)

արտադրությունը, նավաշինությունը, փայտի գեղարվեստական փորագրությունը և այլն: Հայաստանը հայտնի էր նաև իր գործվածքներով (բեհեզ, ծիրանի, կերպաս, թավիշ, դիպակ) ու կաշվեղենով, դրանք արտադրող արհեստներով՝ գզրարություն, մանածագործություն, մետաքսագործություն, բամբակագործություն, կտավագործություն, գորգագործություն, կարպետագործություն, թաղիքագործություն, կոշկակարություն, որոնց սերտորեն կապված էր ներկարարությունը: Պատմական Հայաստանի քաղաքներից շատերը որևէ արհեստի նշանավոր կենտրոններ էին: Արհեստավորներին ղեկավարել են տվյալ արհեստի շահերը պաշտպանող համքարությունները: Բարձրորակ կերտվածքներ պատրաստող արհեստները շարունակ կատարելագործվում և առավելագույնս մոտենում են արվեստներին:

1. Գրի՛ր համանուն բառեր, կազմի՛ր դրանցով նախադասություններ այնպես, որ մի դեպքում համանուն բառը հանդես գա որպես հասարակ անուն, մյուս դեպքում՝ հատուկ անուն։
Ծաղիկ – ծաղիկ, Անուշ – անուշ․ Դասարանի միակ գերազանցիկը Ծաղիկն է։ Իմ ամենասիրելի ծաղիկը ՝ մանուշակն է։ Անուշը շատ գեղեցիկ նկարներ է նկարում։ Դրսում տարածվել է ծիրանի ծաղկի անուշ հոտը։

2. Կազմի՛ր նախադասություն, որի առաջին բառը լինի միավանկ, երկրորդը՝ երկվանկ, երրորդը՝ եռավանկ, չորրորդը՝ քառավանկ․․․։
Տան այգում աճեցնում են մանուշակներ։

3.Առանձնացրո՛ւ այն բառերը, որտեղ «ա» տառը արմատական հնչյուն է, ոչ թե հոդակապ։

Ծաղկաման, աղավնատուն, աղվեսագիրք, ափաչափ, ծառատունկ, բարձրախոս, բոցակեզ, շաքարաման, աղաման,  քաղցրանուշ

4. Բառաշարքերում գտի՛ր և առանձնացրո՛ւ հոմանիշ զույգերը։

Ա. Բազմաթիվ,ազգական, բարեկիրթ, անուշ, ժլատ

Բ. Մերձավոր, քաղաքակիրթ, անհաշվելի, գծուծ, դուրեկան
Ազգական – մերձավոր, բարեկիրթ – քաղաքակիրթ, անուշ – դուրեկան, ժլատ – գծուծ։

5․ Գրի՛ր 6 բառ, որոնցում հնչյունների և տառերի քանակը՝

ա) նույնն է,

բ) տարբեր է
ա) ծաղիկ, տուն, ամպ, բարակ, պատուհան, բալ։ բ) Եղնիկ, ոզնի, արև, երեամակ, ելակ, երես։

6․ Բառաշարքերում գտի՛ր և համապատասխանեցրո՛ւ դարձվածքների իմաստները։

Ա․Ականջը ձայնի, դաստարկ խոսք, բազեի աչք, բախտը քաշել, կանաչ ճանապարհ

Բ, Անիմաստ խոսք, լուրի սպասել, արդյունավետ ընթացք, սուր տեսողություն, հաջողություն ունենալ
Ականջը ձայնի – լուրի սպատարկ խոսել, դաստարկ խոսք-անիմաստ խոսք, բազեի աչք – սուր աչք, բախտը քաշել – հաջողություն ունենալ, կանաչ ճանապարհը – արդյունավետ ընթացք։

7. Բառքամոցի. փորձի՛ր հնարավորինս շատ բառեր «քամել» գրքատոն բառից:
Տաք, Նանա, քանոն, Նոնա, գնա, քար, նոտա, տար։

8.Բանաստեղծության տողերը խառնվել են: Դասավորի՛ր դրանք:

«Լույս խորշոմներ ու գծեր, մայր իմ անուշ ուանգին:

Հիշում եմ դեմքը քո ծեր, մայր իմ անուշ ուանգին,

Դեմքիդ ստվեր է գցել, մայր իմ անուշ ու անգին

Ահա նստած ես տան դեմ, ու կանաչած թթենին»:

Հիշում եմ դեմքը քո ծեր, մայր իմ անուշ ու անգին, Լույս խորշոմներ ու գծեր, մայր իմ անուշ ու անգին: Ահա նստած ես տան դեմ, ու կանաչած թթենին: Դեմքիդ ստվեր է գցել, մայր իմ անուշ ու անգին :

9. «Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս… » միտքը շարունակելով՝ հորինի՛ր պատմություն։
«Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս այնքան գեղեցիկ ներդաշնակ կյանքով կապրեց։ »

Պատմում է ինքը՝ Չարլի Չապլինը

Ես ծնվել եմ 1889-ի ապրիլի 16-ին, երեկոյան ժամը 8-ին, Ուոլվորթի շրջանում, Իսթ-լեյն փողոցում: Ես լրագիր եմ վաճառել, խաղալիքներ սոսնձել, աշխատել եմ տպարանում, ապակի փչողի արվեստանոցում, բայց գիտեի, որ դրանք ժամանակավոր են, ի վերջո, դերասան եմ դառնալու:

 … Հինգ տարեկան հասակում իմ առաջին ելույթի համար ես պարտական եմ մորս… Նա ինձ մենակ չէր թողնում վարձով բնակարանում և սովորաբար հետը տանում էր թատրոն: Հիշում եմ, թե ինչպես կանգնած էի բեմի հետևում, երբ հանկարծ մորս ձայնը խզվեց: Հանդիսականներն սկսեցին ծիծաղել, բղավել. ես չէի հասկանում, թե ինչ է կատարվում: Իսկ աղմուկը գնալով մեծանում էր, և մայրիկս ստիպված եղավ բեմից հեռանալ: Նա սաստիկ հուզված էր, վիճում էր տնօրենի հետ: Հանկարծ տնօրենն ասաց, թե կարելի է նրա փոխարեն ինձ թողնել բեմ, և ձեռքիցս բռնած՝ ինձ բեմ տարավ ու թողեց այնտեղ մենակ:

 Ահա բեմեզրի  լապտերների վառ լույսի տակ նվագախմբի նվագակցությամբ  ես սկսեցի երգել այն ժամանակ շատ տարածված փողոցային մի երգ: Չէի հասցրել երգի կեսն էլ երգել, երբ բեմի վրա անձրևի պես սկսեցին տեղալ մանր դրամներ:Ես ընդհատեցի երգը և հայտարարեցի, որ նախ կհավաքեմ փողը, ապա կերգեմ: Իմ ռեպլիկն առաջ բերեց քրքիջ: Տնօրենը բեմ եկավ՝ թաշկինակը ձեռքին, և օգնեց ինձ՝դրամները հավաքելու: Ես վախեցա, որ նա դրանք իրեն է պահելու: Հանդիսականները նկատեցին իմ երկյուղը, և դահլիճում քրքիջը սաստկացավ: Համոզվելով, որ նա փողը հանձնեց մորս, ես նոր միայն վերադարձա բեմ և ավարտեցի երգը: Երբ մայրս բեմ եկավ ինձ տանելու, նրան դիմավորեցին որոտընդոստ ծափահարություններով: Այդպիսին էր իմ առաջին, իսկ մորս՝ վերջին ելույթը: «Նոր դռնապանը» ֆիլմում կա մի դրվագ, ուր տնօրենն ինձ դուրս է անում աշխատանքից: Պաղատագին խնդրելով խղճալ ինձ՝ ես սկսեցի ձեռքի շարժումներով ցույց տալ, որ շատ երեխաներ ունեմ՝ մեկը մեկից փոքր: Ես խաղում էի խեղկատակային հուսալքման այդ տեսարանը, իսկ մեր տարեց  դերասանուհին, մի կողմ կանգնած, նայում էր մեզ: Պատահաբար նայեցի նրա կողմը, և, ի զարմանս ինձ, նրա աչքերում արցունք տեսա:

– Ես գիտեմ, որ դա պետք է ծիծաղ առաջ բերի,- ասաց նա,- բայց նայում եմ ձեզ և արտասվում ահա: Նա հաստատեց այն, ինչ ես արդեն վաղուց էի զգում. ես օժտված էի ոչ միայն ծիծաղ, այլև արցունքներ առաջ բերելու ունակությամբ:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը։

տն□րեն – տնօրեն
եր□ել – երգել
վերա□արձ  վերադարձ
առա□ին – առաջին

 2. Ի՞նչ է նշանակում պաղատագին բառը.

 ա/ ստիպված
 բ/բարձրաձայն
 գ/ թախանձագին
 դ/ սառնասրտորեն

3. Գրի՛ր տրված  բառերի հոմանիշները.
ա/ մենակ – միայնակ    

բ/  սաստիկ – ուժգին

գ/ նոր – թարմ      

դ/ փոքր – մանր

 4. Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը.

ա/ բնակարան – պարզ
բ/ դռնապան – բարդ
գ/ ունակություն – ածանցավոր
դ/ մայրիկ – ածանցավոր

5. Տրված բառերից ո՞րն է դրված եզակի թվով.

   ա/ լապտերների

   բ/ ծափահարությունների

   գ / աչքերում

   դ/ դերասանուհին

6. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված.

ա/ քրքիջ-ածական
բ/երգ-գոյական
գ/ելույթ-գոյական
 դ/տեսարան-գոյական

7. Տեքստի  մեջ  փակագծերում դրված բայերը անհրաժեշտ ձևով համապատասխանեցրո՛ւ տեքստին.

8. Տրված նախադասության մեջ գտի՛ր գործողություն կատարողին և նրա կատարած գործողությունը.

    Մայրիկս ինձ սովորաբար հետը տանում էր թատրոն:
ենթակա   
Մայրիկս  

ստորոգյալ
Տանում էր   

9. Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց է թողած մեկ կետադրական նշան: Լրացրո՛ւ.

10. Ո՞ւմ էր պարտական Չապլինն  իր առաջին ելույթի համար:
իր մայրիկին

11. Ե՞րբ տնօրենը որոշեց Չապլինին թույլ տալ բեմ  բարձրանալ:
Երբ մայրիկի ձայնը խզվեց և նա հեռացավ բեմից։

12. Ինչո՞ւ Չապլինը ընդհատեց երգը.

ա/ձայնը խզվեց
բ/վախեցավ, թե տնօրենը կբարկանա
գ/ փողերը հավաքելու նպատակով
դ/մոռացավ երգի բառերը

13. Ինչպե՞ս տարեց դերասանուհին ընդունեց Չապլինի «Նոր դռնապանը» ֆիլմում խաղացած դերը.

ա/ նրան բոլորովին դուր չէր եկել

 բ/ անվերջ ծիծաղում էր

գ/աչքերում արցունքներ էին հայտնվել

դ/ ձանձրույթից հորանջում էր

14. Ո՞ր հատվածում է երևում  Չարլի Չապլինի հավատը իր դերասանական տաղանդի նկատմամբ:
Բայց գիտեի, որ դրանք ժամանակավոր են, ի վերջո, դերասան եմ դառնալու:

Найди и выпиши слова, отвечающие на вопросы кто? что?

Стол, за которым ты сидишь,
Кровать, в которой ты уснёшь,
Тетрадь, ботинки, пара лыж,
Тарелка, вилка, ложка, нож,
И каждый гвоздь,
И каждый дом, –
И караваи хлеба —
Всё это сделано трудом,
А не свалилось с неба.
Что – стол, кровать, тетрадь, тарелка, вилка, ложка, нож, гвоздь, дом, хлеб, небо, труд.

Выпиши слова. отвечающие на вопросы кто? что? в два столбика.
Родители, мать, дети, дочь, сын, бабушка, дед, отец, сыновья, племянники, сёстры, тётя.
Кто – мать, дочь, сын, бабушка, дед, отец, тётя.
Кто- родители, дети, сыновья, племянники, сёстры.

На какие вопросы отвечают эти слова? Напиши их с вопросами. Вспомни и расскажи правила их написания.
Ярославль, Волга, Москва, Ольга Сергеевна, Тарас, Валерий, Лена, Жучка, Пушок, Ока, Николай Иванович, Анна Михайловна.
Кто – Ольга Сергеевна, Тарас, Валерий, Лена, Жучка, Пушок, Николай Иванович, Анна Михайловна.
Что – Ярославль, Волга, Москва, Ока.

Напиши вопросы к словам.
Днём, лёд, ночью, лужи, солнце, воробьи, ярко, замёрзнет.
Когда -днём
Что-лёд
Когда- ночью
Что- лужи
Что-солнце
Кто – воробьи
Как-ярко
Что сделает – замёрзнет

Дополни тематические группы. Напиши, на какие вопросы они отвечают.
Образец: Моя семья: (кто?) мама, папа, брат.
Моя семья: мама, папа, брат, сестра, бабушка, дедушка.
Домашние животные: собака, кошка.
Деревья: яблоня, ёлка, берёза.
Учебные принадлежности: ручка, тетрадь, карандаш.
Времена года: зима, весна, лето, осень.
Явления природы: дождь, солнце, облачно.