February 12

Թումանյանական խնդիրներ և խաչբառ

1.«Պոչատ աղվեսի» պոչը նրա  մարմնի երկարության 5/9 մասն էր։ Որքա՞ն էր աղվեսի պոչի երկարությունը, եթե աղվեսի մարմնի երկարությունը 90 սմ էր։
90 : 9 x 5 = 50

2.  «Շունն ու կատուն» բալլադում կատուն 40 սմ երկարությամ բ   գառան մորթուց կարող էր շան համար 1 գդակ կարել։ Որքա՞ն էր շան ճանկած  գառան  մորթու երկարությունը, եթե կատուն այդ մորթուց իր համար 3 միանման  գդակ կարեց, որոնցից յուրաքանչյուրի երկարությունը  շան 1  գդակի  համար անհրաժեշտ գառան մորթու  երկարության  3/4  մասն է կազմում:
40 : 4 x 3 = 30սմ
30 x 3 = 90(սմ)

3.  «Ոսկու կարասը» հեքիաթում, եթե իմաստունները վճռեին, որ  կարասի մեջ եղած ոսկու  2/6 մասը պետք է տալ  վարող գյուղացուն, իսկ մնացած մասը` հողատիրոջը, ապա հողատիրոջը  ոսկու  ո՞ր մասը կհասներ։
6/6 – 2/6 = 4/6 = 2/3

4.  «Բարեկենդանը» հեքիաթում մարդը որքա՞ն բրինձ էր գնել, եթե  յուղն ու բրինձը միասին  100 կգ էին  ու  հայտնի է, որ բրինձը  3 անգամ շատ էր կշռում յուղից։
100 : 4 = 25
100 – 25 – 75

5. «Կիկոսի մահը» հեքիաթում  հայրը աղջկան  ուղարկում է աղբյուրից ջուր բերելու  և  տալիս է  5 լ և 4 լ տարողությամբ 2 կուժ։  Կկարողանա՞  այդ կուժերի  օգնությամբ աղջիկը  աղբյուրից բերել  ճիշտ 2 լ  ջուր։
Այո

Ուղղահայաց

Գտիր 69 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
69 + 1 = 70 = Հ

Գտիր 600 և 3000 թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։
(600, 3000) = 600 = Ո

Գտիր 27000 և 1/9 մասը։
27000 : 9 × 1 = 3000 = Վ

Գտիր 245 թվի 2/7 մասը։
245 : 7 × 2 = 70 = Հ

Ո՞րն է ամենափոքր բնական թիվը։
1 = Ա

Ո՞ր թվի 5/8 մասն է հավասար 250-ի։
250 : 5 × 8 = 400 = Ն

Նարեն ու Նարեկը միասին ունեն 1200 դրամ։ Որքա՞ն գումար ունի Նարեն, եթե Նարեկը Նարեից 2 անգամ շատ գումար ունի։
1200 : 3 = 400 = Ն

Քանի՞ բաժանարար ունի 16 թիվը։
16 = 5 = Ե

Գտիր 2000 և 24000 թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։
2000 = Ս

9. Կրճատեք կոտորակները.

  • 30/60
    30 : 10 = 3
    60 : 10 = 6
    3/6
  • 15/25
    25 : 5 = 5
    15 : 5 = 3
    5/3
  • 49/63
    49 : 7=7
    63 : 7 = 9
    7/9
  • 51/6
    51 : 3 = 17
    6 : 3 = 2
    17/2
  • 84/24
    84 : 6 = 14
    24 : 6 = 4
    14/4
  • 35/70
    35 : 7 = 5
    70 : 7 = 10
    5/10
  • 45/125
    45 : 5 = 9
    125 : 5 = 25
    9/25
  • 11/121
    11 : 11 = 1
    121 : 11 = 11
    1/11
  • 32/72
    72 : 8 = 9
    32 : 8 = 4
  • 45/100
    45 : 5 = 9
    100 : 5 = 20
    9/20
  • 25/100
    25 : 25 = 1
    100 : 25 = 4
    1/4

    1) Ինչ կստանանք եթե յուրաքանչյուր թիվ բաժանենք նույն թվի վրա։
    1 = Ա
    2) Եթե ամենափոքր քառանիշ թիվը բազմապատկենք 6 – ով և ստացվաց թվից հանենք 1000:
    1000 × 6 = 6000
    6000 – 1000 = 5000 = Ր
    3) Ինչ կստանանք եթե ամենամեծ բնական թիվը բազմապատկենք 100 – ով։
    9 × 100 = 900 = Ջ
    4) Գտիր 1800 2/6 մասը։
    1800 : 6 × 2 = 600
    5)Գտիր 20000 1/10 մասը։
    20000 : 10 × 1 = 2000 = Ս
    Արդյունք – Արջաորս
February 12

Քվարց

Քվարց, սիլիցիումի ու թթվածնի ատոմներից բաղկացած միներալ, ատոմները գտնվում են սիլիցիում-թթվածնային տետրաեդրերի (SiO4 ) անընդհատ շարքում, ընդ որում ամեն թթվածնի ատոմ միացնում է երկու տետրաեդր, արդյունքում ընդհանուր քիմիական բանաձը՝ SiO2: Քվարցը երկրակեղևում ամենատարածված միներալների շարքում երկրորդն է, առաջինը դաշտային սպաթն է։

Քվարցի բյուրեղները քիրալ են և կարող են գոյություն ունենալ երկու ձևերով՝ նորմալ α քվարց և բարձրջերմաստիճանային β քվարց։ 573 °C (846° К) ջերմաստիճանում տեղի է ունենում կտրուկ անցում α ձևից β ձևը։ Քանի որ անցումը ուղեկցվում է ծավալի նշանակալի փոփոխությամբ, այն կարող է հեշտությամբ քայքայել այն ապարները, որոնք համատեղ գտնվում են քվարցի հետ։

Գոյություն ունեն քվարցի տարբեր տարատեսակներ, որոնցից մի քանիսը կիսաթանկարժեք քարեր են։ Հնագույն ժամանակներից, հատկապես Եվրասիայում, ոսկերչական իրեր պատրաստելու համար քվարցի տարատեսակները ավելի լայնորեն էին կիրառվում քան այլ քարեր:

February 12

Արջաորս: Հ. Թումանյան

Առաջադրանքներ

  1. Համառոտ պատմեք, թե ինչպես արջը եկավ և տարավ խոզին։
    Արջը մարդու նման մոտեցավ, իսկ հետո կանգնեց չորս ոտքի վրա մարդիկ վախեցան խոզին նետեցին արջի վրա և փախան։
  2. Տարվա ո՞ր եղանակին էին տեղի ունենում իրադարձությունները։
    Աշուն էր։
  3. Բացատրեք հետևյալ նախադասությունը՝ «գոմի դռանը մի կրակ վառել, որ բոցն աստծու ոտներն էրում է»։
    Կրակը այնքան մեծ էր, որ հասնում էր երկինք և բոցերը տարածում շուրջը։
  4. Ըստ պատմվածքի գողության գնացող արջն ի՞նչ սովորություն ուներ։
    Երբ արջը տեսնում է մարդկանց նա թաթերը բարցրացնում է և ոտքերի վրա քայլում։
  5. Տեքստից դուրս գրեք 10 բառ, որ սկսեն բաղաձայնով, ավարտվեն ձայնավորով։
    Տարի, տղա, չկա, մոշենի, գոմի, վերի, խոզի, գնացի, ձգեցի, կորցրի։
  6. Տեքստից գուրս գրեք 5-ական անձնանիշ և իրանիշ գոյական։
    Անձնանիշ – Ավագ, ես, տղա, որսորդ, մարդ։
    Իրանիշ – շուն, արջ, խոզ, հրացան, մոշ։
February 12

Բարեկենդանի ծես

  • Ի՞նչ է նշանակում Բարեկենդան։
    Բարեկենդան նշանակում է բարի կենդանություն բառերը։
  • Ո՞ր տիկնիկն էր Բարեկենդանի ճոխ ուտելքիների հովանավորը։
    Ուտիս տատը։
  • Ինչպե՞ս էին նրա հետ վարվում Բարեկենդանի վերջին օրը։
    Նրան վռնդում էին։